نشریه اعتکاف

1.5/5 - (2 امتیاز)

بسم الله الرحمن الرحیم

السلام علیک یا امیرالمومنین علی بن ابی طالب

***

پیش نمایش طرح (کلیک کنید)

دریافت سایز اصلی این پوستر :  DOWNLOAD

***

***

پیش نمایش طرح (کلیک کنید)

دریافت سایز اصلی این پوستر :  DOWNLOAD

***

به انضمام :

دیدار اعضای انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان با رهبر انقلاب

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (چهارشنبه) در دیدار هزاران نفر از اعضای اتحادیه‌ی انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان سراسر کشور، یکی از عرصه‌های مهم رویارویی نظام جمهوری اسلامی با جبهه‌ی استکبار را موضوع جوانان دانستند و تأکید کردند: جبهه‌ی مقابل نظام اسلامی به‌دنبال تغییر هویت دینی و انقلابی جوان ایرانی، و گرفتن امید، نشاط و انگیزه از آنان است و تنها راه مقابله با این رویارویی پنهان و پیچیده، تربیت جوانانی «متدین، انقلابی، پاکدامن، مصمم، هوشیار، پرانگیزه، امیدوار، اندیشه‌ورز، شجاع و فداکار» به‌عنوان «افسران جنگ نرم» است. رهبر انقلاب اسلامی در ابتدای این دیدار، جوانان را به بهره‌گیری از فرصت بسیار مغتنم ماه رجب و سپس ماه‌های شعبان و رمضان توصیه کردند و گفتند: این سه ماه، «بهار معنویت» هستند و جوانان که در بهار عمر قرار دارند، می‌توانند از این فرصت گران‌بها برای تقویت بُعد معنویت‌گرا در خود استفاده کنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سپس با برشمردن برخی عرصه‌های درگیری نظام جمهوری اسلامی با جبهه‌ی استکبار به سرکردگی آمریکا و صهیونیسم، افزودند: استقلال کشور اعم از استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی یکی از این عرصه‌ها است زیرا قدرت‌ها با هر کشوری که بخواهد در مقابل سلطه و نفوذ بیگانگان بایستد و از استقلال خود دفاع کند، مقابله خواهند کرد.
ایشان موضوع پیشرفت را یکی دیگر از موارد درگیری نظام اسلامی با جبهه‌ی استکبار دانستند و گفتند: قدرت‌های جهانی در مقابل هر کشوری که بخواهد بدون اتکا به آنها به پیشرفت دست یابد، می‌ایستند زیرا چنین پیشرفتی برای دیگر کشورها و ملت‌ها، «الگوساز» خواهد بود.
رهبر انقلاب اسلامی یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های قدرت‌های استکباری برای صف‌آرایی در مقابل توانایی ایران در دستیابی به دانش هسته‌ای را همین موضوع خواندند و تأکید کردند: اگر در مقابل این قدرت‌ها کوتاه بیاییم، قطعاً مخالفت خود را به پیشرفت‌ها در حوزه‌های زیست‌فناوری، نانو و دیگر رشته‌های علمی حساس گسترش خواهند داد، زیرا آنها با هرگونه پیشرفت علمی، اقتصادی و تمدنی جمهوری اسلامی ایران مخالف هستند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «حضور قدرتمند ایران در منطقه‌ی غرب آسیا و جهان»، «موضوع فلسطین»، «موضوع مقاومت» و «موضوع سبک زندگی ایرانی اسلامی» را از دیگر عرصه‌های اختلاف جبهه‌ی استکبار با نظام اسلامی دانستند و خاطرنشان کردند: اگر در کشوری، سبک زندگی غربی رواج پیدا کند، نخبگان آن جامعه به افراد تسلیم‌پذیر در مقابل سیاست‌های استکبار تبدیل خواهند شد.
ایشان به موضوع «جوانان» به‌عنوان یکی از مهمترین عرصه‌های اختلاف، اشاره کردند و گفتند: اکنون در موضوع جوانان، یک جنگ نرمِ زیرپوستی و فراگیر میان جمهوری اسلامی ایران از یک طرف و آمریکا و صهیونیست‌ها و دنباله‌روهای آنها از طرف دیگر، در جریان است.
رهبر انقلاب اسلامی، جوانان دانش‌آموز و دانشجو را افسران این جنگ خواندند و افزودند: در این جنگ نرم، می‌توان دو افسر با دو هویت متفاوت متصور شد که نتیجه‌ی این جنگ براساس هویت افسران متفاوت خواهد بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه جنگ نرم خطرناک‌تر از جنگ سخت است، به برخی یاوه‌گویی‌های دشمنان اشاره کردند و افزودند: برخی اوقات ما را تهدید به جنگ سخت و بمباران می‌کنند که این سخنان، غلط زیادی است، زیرا زمینه و جرئت آن را ندارند و اگر هم احیاناً چنین کاری انجام دهند، تودهنی خواهند خورد.
ایشان با اشاره به اینکه هم‌اکنون جنگ نرم بر ضد نظام اسلامی در جریان است و ما باید به‌جای دفاع صِرف، حمله نیز انجام دهیم، گفتند: اگر در قرارگاه و سنگرها، افسرانی متدین، انقلابی، مصمّم، هوشیار، پرکار، صاحب اندیشه، شجاع و فداکار داشته باشیم، می‌توان نتیجه گرفتن در این نبرد را حدس زد.
رهبر انقلاب اسلامی افزودند: اما اگر در این جنگ نرم، افسرانی تسلیم‌پذیر، فریب‌خور، اعتمادکننده به لبخند دشمن، بی‌انگیزه، بی‌فکر، بی‌اعتنا به سرنوشت خود و دیگران، و سرگرم غرائز، در قرارگاه و سنگرها باشند، نتیجه‌ی نبرد کاملاً مشخص است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خاطرنشان کردند: بنابراین در جنگ نرم، دو افسر با دو هویت متفاوت می‌تواند وجود داشته باشد؛ یک افسر که مورد پسند جمهوری اسلامی است و یک افسر که مورد پسند جبهه‌ی استکبار است و حضور هر یک از این دو نوع افسر می‌تواند سرنوشت نبرد را تغییر دهد.
ایشان با تأکید بر اینکه اصرار بر «تدین، پاکدامنی و پارسایی جوانان» و «پرهیز آنان از سرگرم شدن به غرائز» را نباید تعصب و تحجر خواند، گفتند: غربی‌ها به‌ویژه آمریکایی‌ها به‌دنبال آن هستند تا جوان ایرانی، عنصری بی‌ایمان، غیر شجاع، بی‌انگیزه، بی‌تحرک، ناامید، خوشبین به دشمن و بدبین به فرمانده و عقبه‌ی خود باشد، اما نظام اسلامی به‌دنبال تربیت جوانانی در نقطه‌ی مقابل خواست جبهه‌ی استکبار است.
رهبر انقلاب اسلامی، انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزی و دانشجویی را به اهتمام برای تربیت جوانانی با شاکله و هویت دینی و انقلابی و گسترش این روحیه به همه‌ی همسالان خود، توصیه‌ی مؤکد کردند و افزودند: همان‌گونه که ما برای حرکت علمی و دینی و انقلابی جوانان کشور برنامه‌ریزی بلندمدت داریم، دشمن نیز برنامه‌ریزی بلندمدت دارد، و راه مقابله با آن، گسترش کمّی و کیفی جوانان انقلابی و متدین، و ایستادگی و ثبات قدم آنان است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سپس به وظایف مسئولان در قبال جوانان اشاره کردند و با تأکید بر اینکه آموزش و پرورش از مدیریتی متدین برخوردار است و باید از این فرصت استفاده کرد، گفتند: باید در مدارس علاوه بر اهتمام بر امور درسیِ دانش‌آموزان، با برنامه‌ریزی صحیح، فرصت پرداختن آنان به کارهای انقلابی نیز فراهم شود، تا نسل جوان، نسلی انقلابی به بار آید.
ایشان مسئولان آموزش و پرورش را به میدان دادن به تشکل‌های انقلابی و متدین همچون اتحادیه‌ی انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان و بسیج دانش‌آموزی توصیه کردند و افزودند: شنیده شده است در برخی مدارس با کارهای انقلابی مخالفت می‌شود که آموزش و پرورش باید با این رویکرد برخورد کند.
رهبر انقلاب اسلامی، محیط جوانی کشور را محیطی «امیدبخش» خواندند و تأکید کردند: با وجود عوامل مختلف انحراف و جبهه‌ی وسیع دشمنی‌ها، اکنون در کشور، جوانانی مؤمن، انقلابی، اهل توسل، اهل پیاده‌روی اربعین، اهل قرآن، اهل اعتکاف و اهل ایستادگی در میدان‌های انقلاب داریم که باید سپاسگزار خداوند متعال بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، وجود چنین جوانانی در کشور را بسیار با عظمت دانستند و با تأکید بر اینکه بعد از گذشت ۳۷ سال، جبهه‌ی استکبار نتوانسته است جمهوری اسلامی ایران را از بین ببرد یا مانع رشد و قدرت آن در منطقه شود، گفتند: با وجود تهدیدهای عملی و تبلیغاتی فراوان، امروز حزب‌الله لبنان پیکره‌ی رشید خود را در دنیای اسلام نشان می‌دهد و محکومیت آن در یک ورق‌پاره به‌وسیله‌ی دولتی فاسد، وابسته، توخالی و پوک، هیچ اهمیتی ندارد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به شکست رژیم صهیونیستی از حزب‌الله لبنان در جنگ ۳۳ روزه و مقایسه‌ی این پیروزی با شکست ارتش‌های قوی سه کشور عربی از رژیم صهیونیستی، تأکید کردند: حزب‌الله و جوانان مؤمن آن همچون خورشید می‌درخشند و مایه‌ی افتخار دنیای اسلام هستند.
رهبر انقلاب اسلامی، ذات حرکت‌های حقیقت‌محور را روبه‌رشد و بالنده خواندند و افزودند: حقیقت ممکن است با سختی‌هایی روبه‌رو شود اما در نهایت پیروز خواهد شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای شرط اصلی پیروزی حقیقت را ایستادگی افسران جنگ نرم در برابر مشکلات دانستند و تأکید کردند: حقیقت متعلق به جوانان است و به لطف خداوند روزی فرا خواهد رسید که مشکلات به‌تدریج از بین خواهند رفت و جوانان در قله قرار خواهند گرفت.
پیش از سخنان رهبر انقلاب اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج‌‌علی‌اکبری نماینده‌‌ی مقام‌ معظم‌ رهبری در اتحادیه‌‌ی انجمن‌های‌ اسلامی‌ دانش‌آموزان با بیان گزارشی از فعالیت‌های این تشکل گفت: آرمان امروز ما تربیت دانش‌آموزانی در تراز انقلاب اسلامی است و بر همین اساس، تربیت انقلابی با بهره‌گیری از معارف علوی سرلوحه‌ی همه‌ی برنامه‌ها است. همچنین دو نفر از دانش‌آموزان عضو اتحادیه‌ی انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان در سخنانی نظرات و دغدغه‌های خود را درخصوص فعالیت‌های دانش‌آموزی و مسائل جوانان و تعلیم و تربیت در مدارس کشور بیان کردند.

***

احکام اعتکاف

با توجه به اهمیت اعتکاف، لازم است معتکفین به احکام آن نیز آگاهی داشته باشند لذا در اینجا به گزیده ای از احکام اعتکاف می پردازیم.

شرایط اعتکاف

پرسش ۱٫ شرایط صحت اعتکاف چیست؟

۱٫ معتکف عاقل باشد.

۲٫ با قصد قربت باشد.

۳٫ اعتکاف حداقل سه روز متوالى باشد.

۴٫ از مسجد بدون عذر خارج نشود.

۵٫ در یکى از مساجد چهارگانه و یا مسجد جامع شهر باشد. (مساجد چهار گانه عبارت است از: مسجد الحرام، مسجد نبوى (مدینه)، مسجد کوفه و مسجد بصره)

۶٫ اگر اعتکاف با حق شوهر منافات داشت، با اجازه او باشد.

۷٫ اگر اعتکاف باعث اذیت و آزار پدر و مادر شود، با اجازه آن دو باشد.

محرمات اعتکاف

پرسش ۲٫ محرمات اعتکاف کدام است؟

محرمات اعتکاف عبارت است از:

۱٫ نزدیکى با همسر،

۲٫ ملاعبه با همسر (بنابر احتیاط واجب).

۲٫ خرید و فروش غیر ضرورى،

۳٫ استمنا (بنابر احتیاط واجب)،

۴٫ بوییدن عطر و گیاهان خوشبو به قصد لذت بردن،

۵٫ مجادله به منظور غلبه بر دیگرى و اظهار فضل.

مبطلات اعتکاف

پرسش ۳٫ انجام دادن چه کارهایى، اعتکاف را باطل مى کند؟

آیات عظام امام، خامنه اى و فاضل: هر کارى که مبطل روزه است و نیز تماس و آمیزش (هرچند در شب باشد)، اعتکاف را باطل مى سازد و بنابر احتیاط واجب، انجام دادن سایر محرمات اعتکاف نیز مبطل اعتکاف است. (امام و فاضل، تعلیقات على العروه، ج ۲، احکام الاعتکاف م ۳ و دفتر: خامنه اى)

آیات عظام بهجت و صافى: هر کارى که مبطل روزه است و نیز آمیزش (هرچند در شب باشد) اعتکاف را باطل مى سازد و بنابر احتیاط واجب، انجام دادن محرمات اعتکاف نیز مبطل اعتکاف است. (صافى، هدایه العباد، ج ۱، م ۱۴۲۳ و بهجت، وسیله النجاه، ج ۱، م ۱۲۱۰)

آیه اللَّه تبریزى: هر کارى که مبطل روزه است، اعتکاف را نیز باطل مى سازد؛ ولى انجام دادن محرمات اعتکاف – به جز آمیزش – مبطل اعتکاف نیست. (تبریزى، منهاج الصالحین، الاعتکاف، م ۱۰۸۰)

آیات عظام سیستانى، مکارم، نورى و وحید: انجام دادن محرمات اعتکاف و هر کارى که مبطل روزه است، اعتکاف را باطل مى سازد.(نورى و مکارم، تعلیقات على العروه، ج ۲، احکام الاعتکاف م ۳ ؛ سیستانى و وحید، منهاج الصالحین الاعتکاف، م ۱۰۸۰ و دفتر: خامنه اى)

اقسام اعتکاف

پرسش ۴٫ اعتکاف واجب است یا مستحب؟

همه مراجع: اعتکاف در اصل، یک عمل مستحبى است؛ ولى ممکن است به سببى – مانند نذر، عهد یا قسم – واجب شود. به عنوان مثال انسان نذر مى کند یا با خداى خود عهد مى بندد که اگر در فلان کار، موفق شد، یا از فلان بیمارى شفا پیدا کرد، چند روز در مسجد معتکف شود.(العروه الوثقى، ج ۲، الاعتکاف)

زمان اعتکاف

پرسش ۵٫ آیا در هر زمان که بخواهیم مى توانیم، معتکف شویم یا زمان خاص دارد؟

همه مراجع: در هر زمان که روزه صحیح باشد، اعتکاف نیز صحیح است. اعتکاف زمان خاصى ندارد؛ ولى بهترین زمان براى انجام آن، ماه مبارک رمضان به ویژه دهه آخر آن است.(العروه الوثقى، ج ۲، الاعتکاف)

شروع اعتکاف

پرسش ۶٫ آیا روزه هاى قضا که بر عهده داریم، مى توانیم در اعتکاف بگیریم؟

همه مراجع: آرى، جایز است.(العروه الوثقى، کتاب الاعتکاف، م ۴)

اجازه پدر

پرسش ۷ . آیا اعتکاف فرزند بدون اجازه پدر صحیح است یا خیر؟

همه مراجع: اگر باعث اذیت و آزار والدین نباشد، نیاز به اجازه نیست و اعتکاف صحیح است.(امام، نورى، فاضل، مکارم، تعلیقات على العروه، ج ۱، احکام الاعتکاف، م ۹؛ بهجت، وسیله النجاهج ۱، ۱۲۱۱؛ صافى، هدایه العباد، ج ۱، م ۱۴۲۶؛ تبریزى و وحید، سیستانى، منهاج الصالحین، م ۱۰۷۲ و دفتر: خامنه اى)

اجازه شوهر

پرسش ۸ . آیا زن براى رفتن به اعتکاف، نیاز به اجازه شوهر دارد و اگر بدون اجازه برود، آیا اعتکافش صحیح است؟

امام: زن باید با اجازه شوهرش به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد چنانچه باعث تضییع حق (زناشویى) او شود بنابر احتیاط واجب اعتکافش باطل است و اگر با حق او منافات نداشته باشد، اعتکافش صحیح است. (امام، تحریر الوسیله، ج ۱ ، مشروط الاعتکاف، السادس و استفتاءات، ج ۳، حقوق زوجیت، س ۱۶)

آیات عظام فاضل و وحید: زن باید با اجازه شوهرش به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد چنانچه باعث تضییع حق (زناشویى) او شود اعتکافش باطل است و اگر با حق او منافات نداشته باشد، اعتکافش صحیح است. (وحید، منهاج الصالحین، ج ۲، م ۱۰۶۹، الخامس و توضیح المسائل، م ۲۴۷۶ و فاضل، تعلیقات على العروه ج ۲، شرائط الاعتکاف، السابع)

آیات عظام بهجت و تبریزى: زن باید با اجازه شوهرش به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد – چنانچه باعث تضییع حق (زناشویى) او شود – اعتکافش باطل است و اگر با حق او منافات نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باطل است. (بهجت، توضیح المسائل، متفرقه، م ۱۸ و وسیلهالنجاه، ج ۱، م ۱۱۹۳ و تبریزى، منهاج الصالحین، ج ۱، م ۱۰۶۹)

آیات عظام سیستانى و صافى: زن باید با اجازه شوهرش از منزل بیرون رود و اگر اجازه ندهد، اعتکافش باطل است (هر چند باعث تضییع حق زناشویى او نشود). (صافى، عروهالعباد، ج ۱، شروط الاعتکاف، م ۱۴۰۲، السادس و توضیح المسائل، م ۲۴۲۱، و سیستانى، تعلیقات على العروه، شرائط الاعتکاف، السابع)

آیه اللَّه مکارم: بنابر احتیاط واجب، زن باید با اجازه شوهرش به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد چنانچه باعث تضییع حق (زناشویى) او شود بنابر احتیاط واجب اعتکافش باطل است. (مکارم، تعلیقات على العروه، شرائط الاعتکاف، السابع و استفتاءات، ج ۲، س ۹۶۳)

آیه اللَّه نورى: زن باید بااجازه شوهرش به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد چنانچه باعث تضییع حق (زناشویى) او شود اعتکافش باطل است و اگر با حق او منافات نداشته باشد، اعتکافش صحیح است، مگر آنکه روزه او در اعتکاف مستحبى باشد. (نورى، تعلیقات على العروه، شرائط الاعتکاف، السابع و توضیح المسائل، م ۲۴۰۸)

مکان اعتکاف

مسجد جامع

پرسش ۹ . منظور از مسجد جامع چیست؟

همه مراجع: مسجد جامع مسجدى است که اقشار مختلف مردم، در آن شرکت مى کنند و اختصاص به محله یا صنف خاصى ندارد. (مکارم، استفتاءات، ج ۲، س ۴۵۶؛ فاضل، جامع المسائل، ج ۱، س ۶۱۷ و تبریزى، منهاج الصالحین، الاعتکاف، الرابع. و دفتر: همه)

مسجد دانشگاه

پرسش ۱۰٫ با توجّه به اینکه اعتکاف باید در مسجد جامع شهر باشد، آیا جایز است در مسجد دانشگاه اعتکاف را به قصد رجا انجام داد؟

همه مراجع (به جز خامنه اى و امام): اعتکاف در مسجد دانشگاه صحیح نیست. (دفتر: همه)

امام: اعتکاف باید در مساجد چهارگانه باشد و بنابر احتیاط واجب در مساجد جامع، باید به قصد رجا انجام گیرد و در غیر مساجد جامع صحیح نیست. (امام، تحریر الوسیله، ج ۱، شروط الاعتکاف، الخامس)

آیه اللَّه خامنه اى: به قصد رجا اشکال ندارد. (دفتر: خامنه اى)

تبصره. مساجد اربعه عبارتند از: مسجد الحرام، مسجد النبى، مسجد کوفه و مسجد بصره.

پرسش ۱۱٫ با توجه به اینکه مراجع تقلید، اعتکاف را تنها در مساجد جامع جایز مى دانند؛ آیا دانشجویان مى توانند نذر کنند که سه روز در مسجد دانشگاه اجتماع کنند و در این مدت به طور معمول به نماز و روزه و عبادت و اجراى برنامه هاى دینى بپردازند؟

همه مراجع: آرى، نذر فوق صحیح است و از ثواب عبادت و دعا بهره مند مى شوند؛ ولى این امر اعتکاف محسوب نمى شود. (دفتر: همه)

تبصره. متعلق نذر به هر صورت که نیت شود، باید طبق آن عمل شود. بنابر این در کم و زیاد کردن روزهاى عبادت و یا ساعات حضور مى توان تغییر داد.

تلفن در اعتکاف

پرسش ۱۲ . گفت وگو با تلفن همراه در مسجد، در موارد غیرضرورى و مکرر، چه صورت دارد؟

همه مراجع: اشکال ندارد. (دفتر: همه.)

درس و اعتکاف

پرسش ۱۳٫ آیا جایز است در اعتکاف، دروس خود را مباحثه کرد؟

آیات عظام امام، بهجت، خامنه اى، صافى و فاضل: درس خواندن، حل مسائل و مباحثه – به ویژه در امور دینى – بسیار کار پسندیده اى است؛ ولى اگر مباحثه و مجادله به منظور غلبه بر دیگرى و اظهار فضل باشد، حرام است و بنابر احتیاط واجب اعتکاف را نیز باطل مى سازد. معیار تشخیص آن، قصد و نیت شخص است. (امام و فاضل، تعلیقات على العروه، ج ۲، احکام الاعتکاف م ۳ ؛ صافى، هدایهالعباد، ج ۱، م ۱۴۲۱ و ۱۴۲۳ و بهجت، وسیله النجاه، ج ۱، م ۱۲۰۸ و ۱۲۱۰)

آیه اللَّه تبریزى: مباحثه به ویژه در امور دینى بسیار کار پسندیده اى است؛ ولى اگر مباحثه و مجادله به منظور غلبه بر دیگرى و اظهار فضل باشد، حرام است؛ ولى اعتکاف را باطل نمى سازد. معیار تشخیص آن، قصد و نیت شخص است. (منهاج الصالحین، الاعتکاف، م ۱۰۸۰)

آیات عظام سیستانى، مکارم، نورى و وحید: مباحثه به ویژه در امور دینى بسیار کار پسندیده اى است؛ ولى اگر مباحثه و مجادله به منظور غلبه بر دیگرى و اظهار فضل باشد، حرام است و اعتکاف را نیز باطل مى سازد. معیار تشخیص آن، قصد و نیت شخص است. (نورى و مکارم، تعلیقات على العروه، ج ۲، احکام الاعتکاف م ۳ و سیستانى و وحید، منهاج الصالحین الاعتکاف، م ۱۰۸۰)

قطع اعتکاف

پرسش ۱۴ . آیا قطع اعتکاف گناه دارد؟

همه مراجع: اگر اعتکاف واجب باشد و یا دو روز اعتکاف مستحبى را گذرانده باشد و بخواهد اعتکاف را به هم بزند، معصیت کرده است. (العروه الوثقى، شرائط الاعتکاف، م ۳۹)

پرسش ۱۵٫ آیا معتکف مى تواند به هنگام نیت اعتکاف، شرط کند که هر زمان خواست (هر چند بدون عذر)، از اعتکاف خارج شود؟

امام: مى تواند شرط کند که اگر عذر عرفى یا شرعى برایش پیدا شد، بتواند از اعتکاف خارج شود؛ ولى بدون عذر جایز نیست. (امام، تعلیقات على العروه، الاعتکاف، م ۴۰)

آیات عظام بهجت، صافى، فاضل و نورى: آرى، چنین شرطى جایز است و اگر شرط کرد – هر زمان که خواست – مى تواند از اعتکاف خارج شود. (نورى، فاضل، تعلیقات على العروه، الاعتکاف، م ۴۰ ؛ بهجت، وسیله النجاه، ج ۱، م ۱۲۰۷ ؛ تبریزى، منهاج الصالحین، الاعتکاف، م ۱۰۷۴؛ صافى، هدایهالعباد، ج ۱، م ۱۴۱۶)

آیات عظام سیستانى، مکارم و وحید: مى تواند شرط کند که اگر عذر عرفى یا شرعى برایش پیدا شد، بتواند از اعتکاف را خارج شود؛ ولى بدون عذر بنابر احتیاط واجب، جایز نیست. (سیستانى وحید، منهاج الصالحین، الاعتکاف، م ۱۰۷۴)

خروج از مسجد

پرسش ۱۶٫ در چه مواردى مى توان از مسجد خارج شد؟

همه مراجع: خارج شدن از مسجد جایز نیست؛ مگر به جهت ضرورت عقلى ، عرفى و شرعى؛ مانند: مراجعه به پزشک در موارد اضطرار، رفتن به دستشویى (ضرورت عقلى)، عیادت بیمار، تشییع جنازه مرده (ضرورت عرفى)، غسل و وضوى واجب (ضرورت شرعى). (امام، نورى، مکارم و فاضل، تعلیقات على العروه، ج ۱ الاعتکاف، م ۳۰؛ صافى، هدایه العباد، ج ۱، م ۱۴۱۲؛ بهجت، وسیله النجاه، ج ۱، ۱۲۰۳؛ تبریزى، وحید و سیستانى، منهاج الصالحین، الاعتکاف، السادس؛ دفتر: خامنه اى)

پرسش ۱۷٫ خارج شدن معتکف از مسجد براى گرفتن وضو و غسل مستحبى چه حکمى دارد؟

آیات عظام امام، بهجت، خامنه اى، صافى و فاضل: اشکال ندارد. (امام، فاضل، تعلیقات على العروه، ج ۱ الاعتکاف، م ۳۰؛ صافى، هدایه العباد، ج ۱، م ۱۴۱۲؛ بهجت، وسیله النجاه، ج ۱، ۱۲۰۳ دفتر: خامنه اى)

آیات عظام تبریزى، سیستانى، مکارم، نورى و وحید: بنابر احتیاط واجب جایز نیست. (نورى و مکارم، تعلیقات على العروه، ج ۱ الاعتکاف، م ۳۰؛ تبریزى، وحید و سیستانى، منهاج الصالحین، الاعتکاف، السادس)

اعتکاف و کلاس درس

پرسش ۱۸٫ آیا در ایام اعتکاف، رفتن به کلاس و شرکت در درس ها جایز است؟

همه مراجع: خروج از مسجد و شرکت در کلاس هاى درسى، اشکال دارد. (نورى، استفتاءات، ج ۲، س ۲۷۶؛ سیستانى، سایت، اعتکاف؛ صافى، جامع الاحکام، ج ۱، س ۵۱۵؛ فاضل، جامع المسائل، ج ۲، س ۴۶۲ و دفتر: امام، خامنه اى، مکارم، تبریزى، وحید و بهجت)

نیابت در اعتکاف

پرسش ۱۹٫ آیا نیابت اعتکاف از طرف عده اى از اموات صحیح است؟

همه مراجع: خیر، به نیابت از چند نفر مرده صحیح نیست؛ ولى مى تواند ثواب آن را به روح آنان هدیه کند. (العروه الوثقى، ج ۲، الاعتکاف، م ۳)

پرسش ۲۰٫ کسى که نذر کرده ایام البیض (روزهاى سیزدهم تا پانزدهم) ماه رجب را اعتکاف کند، چنانچه در این ایام بیمار شود، تکلیف چیست؟

همه مراجع: اگر نذرش به سال خاصى تعیین شده – چنانچه به واسطه بیمارى نتواند روزه بگیرد یا در اعتکاف شرکت کند – تکلیف از او ساقط است و کفاره هم ندارد؛ ولى اگر براى نذرش سال تعیین نشده، مى تواند در سال هاى بعد اعتکاف کند. (تبریزى، استفتاءات، س ۱۷۲۹؛ امام، تحریر الوسیله، ج ۲، النذر، م ۲۴؛ صافى، هدایه العباد، ج ۲، النذر، م ۲۴؛ سیستانى، توضیح المسائل مراجع، م ۲۶۴۷ ؛ خامنه اى، استفتاء، س ۱۰۷۴ و دفتر: فاضل، نورى، مکارم، وحید، بهجت)

افطارى معتکف

پرسش ۲۱٫ استفاده از افطارى و سحرى معتکفان، براى دیگران چه حکمى دارد؟

همه مراجع: بدون اجازه دهندگان، جایز نیست. (دفتر: همه)

اعتکاف و غسل

پرسش ۲۲٫ اگر محتلم شویم، غسل را در داخل مسجد انجام دهیم؟

همه مراجع (به جز صافى): اگر معتکف محتلم شود و غسل کردن در مسجد به جهت توقف یا نجس کردن مسجد ممکن نباشد، واجب است از مسجد خارج شود. (امام، نورى، فاضل، مکارم، تعلیقات على العروه، ج ۱، الاعتکاف، الثامن؛ بهجت، وسیله النجاه ج ۱، ۱۲۰۴؛ تبریزى، وحید و سیستانى، منهاج الصالحین، م ۱۰۷۳ و دفتر: خامنه اى)

آیه اللَّه صافى: آرى، باید از مسجد خارج شود، هر چند غسل در مسجد باعث مکث یا نجس کردن مسجد نشود. (صافى، هدایه العباد، ج ۱، م ۱۴۰۳)

قضاى اعتکاف

پرسش ۲۳٫ چنانچه اعتکاف مستحبى را به جهتى به هم بزند، آیا قضاى آن واجب مى شود؟

همه مراجع (به جز تبریزى، سیستانى و وحید): اگر بعد از روز دوم باطل کند، باید قضاى آن را به جا آورد. (امام، نورى، فاضل، مکارم، تعلیقات على العروه، ج ۱، احکام الاعتکاف، م ۵؛ بهجت، وسیله النجاهج ۱، ۱۲۱۰؛ صافى، هدایه العباد، ج ۱، م ۱۴۲۴؛ دفتر: خامنه اى)

آیات عظام تبریزى، وحید و سیستانى: اگر بعد از روز دوم باطل کند، بنابر احتیاط واجب باید قضاى آن را به جا آورد و اگر پیش از آن باشد، چیزى بر عهده او نیست. (تبریزى، سیستانى و وحید، منهاج الصالحین، م ۱۰۸۲)

تبصره. قضاى اعتکاف مانند اصل اعتکاف است. بنابراین باید شرایط آن را رعایت کند و حداقل سه روز متوالى روزه بگیرد.

نویسنده : سایت احکام و فلسفه احکام از مجموعه سایت های پرسمان دانشجویی
http://ahkam.porsemani.ir

***

احکام اعتکاف بر فتوای حضرت آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله)

مسأله ۱۷۱۹ – اعتکاف از عبادات مستحب می‌باشد که به واسطه نذر، عهد، قسم و مانند اینها واجب می‌شود، و اعتکاف شرعی آن است که فرد در مسجد به قصد قربت، توقّف و اقامت کند و احتیاط مستحب آن است که اقامت به قصد انجام اعمال عبادی مانند نماز یا دعا باشد.

مسأله ۱۷۲۰ – برای اعتکاف وقت معیّنی نیست و در هر زمانی در طول سال که روزه صحیح است، اعتکاف هم صحیح است و بهترین وقت آن، ماه مبارک رمضان است و افضل دهه آخر ماه رمضان است.

مسأله ۱۷۲۱ – حداقل زمانِ اعتکاف، سه روز به ضمیمه دو شبِ وسطِ آن سه روز می‌باشد، و در کمتر از آن صحیح نیست ولی در زیاده حدّی ندارد، و داخل نمودن شب اوّل یا چهارم در نیت اعتکاف مانعی ندارد، بنابراین اعتکاف بیشتر از سه روز جایز است و اگر فرد پنج روز کامل معتکف شد، روز ششم را باید معتکف بماند.

مسأله ۱۷۲۲ – آغاز زمان اعتکاف، اذان صبح روز اوّل است و انتهای آن بنا بر احتیاط واجب، تا اذان مغرب روز سوّم است و در محقّق شدن اعتکاف، سه روز تلفیقی کافی نیست یعنی فرد نمی‌تواند بعد از اذان صبح روزِ اوّل معتکف شود هرچند نقصان روز اوّل را از روز چهارم جبران نماید، مثل اینکه معتکف از اذان ظهر روز اوّل تا اذان ظهر روز چهارم در مسجد بماند.

اموری که در اعتکاف معتبر است

مسأله ۱۷۲۳ – در اعتکاف اموری معتبر است:

اوّل: معتکف مسلمان باشد.

دوّم: معتکف عاقل باشد.

سوّم: اعتکاف با قصد قربت انجام شود.

مسأله ۱۷۲۴ – اعتکاف کننده، باید قصد قربت به گونه‌ای که در وضو گذشت، داشته باشد و اعتکاف را از آغاز تا پایان آن به قصد قربت با رعایت اخلاص معتبر در آن به جا آورد.

چهارم: مدّت اعتکاف حداقل سه روز باشد.

مسأله ۱۷۲۵ – حداقل مدّت ‌اعتکاف سه روز است، و اعتکاف در کمتر از سه روز صحیح نیست و اما برای آن حداکثری نیست همچنان که توضیح آن در مسأله (۱۷۲۱) گذشت.

پنجم: معتکف در ایام اعتکاف روزه باشد.

مسأله ۱۷۲۶ – اعتکاف کننده باید در ایّام اعتکاف، روزه باشد، بنابراین کسی که نمی‌تواند روزه بگیرد مانند مسافری که قصد اقامه ده روز ندارد و مریض و زن حائض و نفساء اعتکافش صحیح نیست، و در ایام اعتکاف لازم نیست که روزه مخصوص به اعتکاف باشد بلکه هر روزه‌ای باشد صحیح است حتّی روزه استیجاری، مستحبی و قضاء هم کافی است.

مسأله ۱۷۲۷ – در مدّت زمانی که معتکف روزه است یعنی از اذان صبح تا مغربِ هر روز، هر کاری که روزه را باطل می‌کند، موجب بطلان اعتکاف نیز می‌گردد، بنابراین معتکف باید در هنگام روزه از ارتکاب عمدی مبطلات روزه خودداری نماید.

ششم: اعتکاف در مساجد چهارگانه یا در مسجد جامع باشد.

مسأله ۱۷۲۸ – اعتکاف در مسجد الحرام یا مسجد النّبی (صلّی الله علیه و آله) یا مسجد کوفه یا مسجد بصره صحیح است، همچنین اعتکاف در مسجد جامع هر شهر صحیح می‌باشد مگر در زمانی که امامت آن مسجد اختصاص به فرد غیر عادل داشته باشد که در این هنگام ـ بنا بر احتیاط لازم ـ اعتکاف صحیح نمی‌باشد، و مراد از مسجد جامع مسجدی است که اختصاص به محلّه یا منطقه خاص یا گروه خاصّی نداشته باشد و محلّ اجتماع و رفت‌وآمد مردم مناطق و محله‌های مختلف شهر باشد، و مشروعیت اعتکاف در هیچ مسجدی غیر مسجد جامع ثابت نیست ولی آوردن آن به احتمال مطلوب بودنش اشکال ندارد، اما اعتکاف در جایی که مسجد نیست و مثلاً حسینیه است یا فقط نمازخانه است صحیح نیست و مشروعیت ندارد.

هفتم: اعتکاف در یک مسجد انجام شود.

مسأله ۱۷۲۹ – اعتکاف‌ لازم‌ است در یک مسجد انجام شود. بنابراین یک اعتکاف را نمی‌توان در دو مسجد انجام داد چه جدا از هم باشند یا متصل‌به‌هم باشند مگر به گونه‌ای به هم متّصل باشند که عرفاً یک مسجد حساب شوند.

هشتم: اعتکاف با اذن کسی که اذن او شرعاً معتبر است‌ باشد.

مسأله ۱۷۳۰ – اعتکاف باید با اذن کسی که اذن او شرعاً معتبر است‌ باشد. بنابراین زمانی که توقّفِ زن در مسجد حرام باشد مثل موردی که زن بدون اجازه از منزل خارج شده باشد، اعتکاف باطل است، و در صورتی که توقّفِ زن در مسجد، حرام نباشد ولی اعتکاف منافی با حق شوهر باشد، صحّت اعتکافش در صورتی که بدون اذن شوهرش باشد، محلّ اشکال است. همچنین در صورتی که اعتکاف موجب آزار و اذیت والدین باشد و این اذیت، ناشی از شفقت و دلسوزی باشد، اذن فرزند از آنان لازم است و اگر موجب اذیت آنان نباشد، احتیاط مستحب آن است که اجازه بگیرد.

نهم: معتکف محرّمات اعتکاف را ترک نماید.

مسأله ۱۷۳۱ – کسی که در حالِ‌ اعتکاف ‌می‌باشد، باید از محرّمات اعتکاف که در ذیل می‌آید اجتناب نماید و ارتکاب آنها اعتکاف را باطل می‌کند، ولی وجوب اجتناب از آنها در اعتکافی که واجبِ معیّن نیست، در غیر جماع، بنا بر احتیاط است:
۱ ـ بوی خوش.
۲ ـ جماع و آمیزش با همسر.
۳ ـ استمناء و لمس و بوسیدن از روی شهوت (بنا بر احتیاط واجب).
۴ ـ ممارات و مجادله کردن.
۵ ـ خرید و فروش.

مسأله ۱۷۳۲ – برای معتکف بوییدن عطریات مطلقاً – چه از بوییدنش لذّت ببرد و چه لذّت نبرد – جایز نیست، و بوییدن گیاهان خوشبو در صورتی که از بوییدن آن لذت می‌برد جایز نیست و اگر از بوییدن آن لذت نمی‌برد اشکال ندارد. همچنین معتکف می‌تواند از مواد شوینده معطّر و خوشبو از جمله صابون مایع یا جامد، شامپو و خمیردندان خوشبو استفاده نماید و در مساجدی که معمولاً غیر معتکفین عطر می‌زنند، استشمام بوی عطر آنان جایز نیست، ولی احساس بوی عطر ظاهراً مانعی ندارد و لازم نیست بینی خود را بگیرد.

مسأله ۱۷۳۳ – جماع و آمیزش با همسر در حال اعتکاف جایز نیست هرچند موجب انزال و خروج منی نشود، و ارتکاب عمدی آن اعتکاف را باطل می‌کند.

مسأله ۱۷۳۴ – معتکف بنا بر احتیاط واجب، باید از استمناء (هرچند به صورت حلال) و مباشرت زن به لمس و بوسیدن به شهوت هم اجتناب کند، و نگاه کردن با شهوت به همسر در ایام اعتکاف مبطل اعتکاف نیست ولی احتیاط مستحب آن است که در ایام اعتکاف از آن اجتناب شود.

مسأله ۱۷۳۵ – در حال اعتکاف جدال بر سر مسائل دنیوی یا دینی در صورتی که به قصد غلبه برطرف مقابل و اظهار فضلیت و برتری باشد، حرام است اما اگر به قصد اظهار حق و روشن شدن حقیقت و برطرف کردن خطا و اشتباه طرف مقابل باشد نه تنها حرام نیست بلکه از بهترین عبادات است. بنابراین ملاک، قصد و نیت معتکف است.

مسأله ۱۷۳۶ – در حال اعتکاف خرید و فروش و بنا بر احتیاط واجب، هر نوع داد و ستدی مانند اجاره، مضاربه، معاوضه و … حرام است هرچند معامله انجام شده صحیح است.

مسأله ۱۷۳۷ – هرگاه معتکف برای تهیه مواد خوراکی یا آشامیدنی یا سایر حوائج اعتکاف ناچار به خرید و فروش شود و شخص غیر معتکفی که این کار را به وکالت انجام دهد، نیابد و تهیه اجناس مذکور بدون خرید مثل هدیه یا قرض گرفتن امکان نداشته باشد، در این صورت، خرید و فروش مانعی ندارد.

مسأله ۱۷۳۸ – اگر معتکف محرّمات اعتکاف را عمداً و با وجود اطّلاع از حکم شرعی انجام دهد، اعتکافش باطل می‌شود.

مسأله ۱۷۳۹ – اگر معتکف یکی از محرّمات اعتکاف را سهواً و از روی فراموشی انجام دهد، مطلقاً مبطل اعتکاف نیست.

مسأله ۱۷۴۰ – اگر معتکف یکی از محرّمات اعتکاف را به خاطر ندانستن مسأله انجام داده، در صورتی که جاهل مقصّر بوده، اعتکافش باطل می‌شود و اگر جاهل قاصر بوده، اعتکافش صحیح است و حکم سهو را دارد.

مسأله ۱۷۴۱ – اگر شخص معتکف به وسیله ارتکاب یکی از مُفسداتی که در مسائل پیش بیان شد، اعتکافش را باطل کند، پس اگر اعتکاف واجبِ معین باشد، بنا بر احتیاط واجب باید اعتکاف را قضاء کند، و اگر اعتکاف واجبِ غیر معین باشد مثل آنکه اعتکاف را بدون آنکه در وقت معیّنی باشد نذر کند، واجب است که اعتکاف را دوباره از سر گیرد، و اگر در اعتکاف مستحب باشد و بعد از اتمام روز دوّم اعتکاف را باطل کند، بنا بر احتیاط وجوبی اعتکاف را قضاء کند و اگر قبل از اتمام روز دوم، اعتکاف مستحب را باطل کند، چیزی بر عهده او نیست و قضاء ندارد.

دهم: معتکف در مکان اعتکاف باقی بماند و از آن خارج نشود مگر در مواردی که خروج شرعاً جایز است.

مسأله ۱۷۴۲ – در مواردی که جایز است از مسجد بیرون رود، بیشتر از زمانی که برای انجام آن امر لازم است، نباید خارج مسجد نماند.

خروج از محل اعتکاف

مسأله ۱۷۴۳ – خروج از محلّ اعتکاف برای ضروراتی که چاره‌ای از آن نیست، مثل توالت کردن، جایز است و خروج از مسجد برای غسل جنابت جایز بلکه واجب است، همچنین خروج بانوان برای انجام غسل استحاضه جایز است. و زن مستحاضه‌ای که غسل بر او واجب است در صورتی که غسل‌های واجب خود را انجام ندهد، مضرّ به صحّت اعتکافش نیست.

مسأله ۱۷۴۴ – خروج از محلّ اعتکاف برای وضوی نماز واجبِ اداء، جایز است هرچند وقت نماز داخل نشده باشد و خارج شدن برای وضوی نماز واجبِ قضاء در صورتی که وقت قضاء وسعت داشته باشد، محلّ اشکال است.

مسأله ۱۷۴۵ – چنانچه شرایط برای وضو گرفتن در خود مسجد فراهم باشد فرد معتکف نمی‌تواند به خارج از مسجد برای وضو گرفتن برود.

مسأله ۱۷۴۶ – اگر بر اعتکاف کننده غسل واجب شود، در صورتی که آن غسل از غسل‌هایی است که انجام آن در مسجد، مانع داشته و جایز نباشد مثل غسل جنابت که مستلزم ماندن در مسجد با جنابت است یا موجب نجس شدن مسجد می‌گردد، باید خارج شود‌ وگرنه اعتکاف او باطل می‌شود و در صورتی که غسل کردن در مسجد مانعی نداشته باشد مانند غسل مسّ میّت و امکان غسل نیز باشد، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست از مسجد خارج شود.

مسأله ۱۷۴۷ – خروج از محلّ اعتکاف برای غسل‌های مستحبی مثل غسل جمعه یا غسل اعمال «اُمّ داوود» و همچنین برای وضوی مستحبی، محلّ اشکال است. و به طور کلّی خارج شدن از مسجد برای امور راجحه (دارای رجحان) در غیر آنچه ضرورت عرفی به حساب می‌آید، محلّ اشکال و احتیاط است، ولی معتکف برای تشییع جنازه و تجهیز میّت مانند غسل و نماز و دفن میّت و برای عیادت مریض و نماز جمعه می‌تواند از محلّ اعتکاف ‌خارج شود.

مسأله ۱۷۴۸ – خروج فرد معتکف برای شرکت در نماز جماعتی که خارج از محلّ اعتکاف ‌برگزار می‌شود، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست مگر فردی که در مکه مکرّمه معتکف شده باشد که وی می‌تواند برای نماز جماعت یا فرادی از مسجد خارج شود و در هر جای مکه که می‌خواهد نماز بخواند.

مسأله ۱۷۴۹ – خروج معتکف از مسجد برای آوردن وسایل مورد احتیاجش در فرضی که می‌تواند فرد غیر معتکفی را برای آوردن آن وسایل مأمور نماید، جایز نیست.

مسأله ۱۷۵۰ – معتکف برای شرکت در امتحانات دبیرستان یا دانشگاه یا حوزه چنانچه ضرورت عرفی باشد می‌تواند از محل اعتکاف خارج شود ولی نباید مدّت خروجش طولانی ‌گردد، به گونه‌ای‌ که صورت اعتکاف از بین برود، مثلاً تا دو ساعت اشکال ندارد.

مسأله ۱۷۵۱ – اگر معتکف به خاطر کار ضروری از مسجد خارج شود ولی مدّت خروجش طولانی ‌گردد، به گونه‌ای که صورت اعتکاف از بین برود، اعتکافش باطل است، هرچند خروجش از روی اکراه یا اجبار یا اضطرار و یا فراموشی باشد.

مسأله ۱۷۵۲ – اگر معتکف از محلّ اعتکاف عمداً و اختیاراً و با وجود اطّلاع از حکم شرعی در غیر موارد ضروری و مجاز برای خروج، خارج گردد، اعتکافش باطل می‌شود.

مسأله ۱۷۵۳ – اگر معتکف از محلّ اعتکاف به خاطر ندانستن مسأله و جهل به حکم شرعی در غیر موارد ضروری و مجاز برای خروج، خارج گردد، اعتکافش باطل می‌شود.

مسأله ۱۷۵۴ – اگر معتکف از روی فراموشی از مسجد خارج شود، اعتکاف باطل می‌شود و اگر معتکف از روی اکراه و اجبار از مسجد خارج شود، اعتکافش باطل نمی‌شود مگر مدّت خروجش طولانی گردد، به گونه‌ای که صورت اعتکاف از‌ بین برود که‌ در این ‌فرض، اعتکافش باطل می‌شود.

مسأله ۱۷۵۵ – اگر بر معتکف خروج از محلّ اعتکاف، واجب باشد مثل اداء بدهی و دینی که بر عهده او واجب است و سررسید آن فرا رسیده است و تمکّن از ادای آن را دارد و طلبکار هم آن را مطالبه می‌کند یا اداء واجب دیگری که انجام آن متوقّف بر خروج است ولی او خلاف وظیفه رفتار نموده و خارج نشود، گناهکار است اما اعتکافش باطل نمی‌شود.

مسأله ۱۷۵۶ – معتکف نباید بیش از مقدار حاجت و ضرورت و نیاز بیرون مسجد بماند و در خارج از مسجد، در صورت امکان، نباید زیر سایه بنشیند ولی نشستن زیر سایه در خارج از محلّ اعتکاف، اگر قضاء حاجت و رفع نیاز متوقّف بر نشستن زیر سایه باشد، اشکال ندارد و بنا بر احتیاط واجب، بعد از قضاء حاجت و رفع نیاز مطلقاً ننشیند مگر ضرورت پیش آید.

مسأله ۱۷۵۷ – معتکف می‌تواند در بیرون مسجد زیر سایه راه برود هرچند احتیاط مستحب ترک آن است.

مسأله ۱۷۵۸ – مراعات نزدیک‌ترین مسیر در هنگام خروج از محلّ اعتکاف یا برگشت به محلّ اعتکاف، بنا بر احتیاط واجب، لازم است مگر آنکه انتخاب مسیر دورتر مستلزم توقّفِ کمتر در خارج مسجد باشد که باید آن را انتخاب کند.

مسائل متفرقه اعتکاف

مسأله ۱۷۵۹ – انسان می‌تواند از آغاز هنگام نیتِ اعتکاف در غیر اعتکافِ واجبِ معین شرط کند که اگر مشکلی پیش آمد اعتکاف را رها کند. بنابراین وی می‌تواند با قرار دادن این شرط، در وقت پیش آمدن مشکل و مانع، اعتکاف را رها کند و اشکالی هم ندارد حتّی در روز سوّم، اما اگر معتکف شرط کند بدون عارض شدن هیچ سببی بتواند اعتکاف را قطع نماید، صحّت چنین شرطی، محلّ اشکال است. شایان ذکر است قرار دادن شرط مذکور (شرط رها کردن اعتکاف در اثنای آن) بعد از شروع اعتکاف یا قبل از شروع آن صحیح نیست بلکه باید همزمان و مقارن با نیت اعتکاف باشد.

مسأله ۱۷۶۰ – در اعتکاف، بلوغ شرط نیست و اعتکافِ بچه ممیّز هم صحیح است.

مسأله ۱۷۶۱ – اگر‌ اعتکاف‌ کننده بر فرش غصبی بنشیند و از غصبی بودن فرش، آگاه باشد، معصیت کرده است ولی اعتکافش باطل نمی‌شود و اگر کسی به مکانی سبقت گرفته و جا گرفته باشد و اعتکاف کننده، آن مکان را از او بدون رضایت بگیرد هرچند گناهکار است ولی اعتکافش صحیح است.

مسأله ۱۷۶۲ – اگر در موقع نیت اعتکافِ واجب، شرط رجوع (شرط رها نمودن اعتکاف در اثنای آن) کرده باشد که تفصیل آن در مسأله (۱۷۵۹) گذشت، چنانچه یکی از محرّمات را انجام دهد، قضاء اعتکاف و از سر گرفتن آن، هیچ‌کدام لازم نیست.

مسأله ۱۷۶۳ – اگر زنی که معتکف شده است بعد از‌ اتمام روز دوّم اعتکاف، حائض شود واجب است فوراً از مسجد خارج شود و قضاء اعتکاف بر او بنا بر احتیاط واجب لازم می‌باشد، مگر آنکه در ابتدای اعتکاف شرط رجوع (شرط رها نمودن اعتکاف در اثنای آن) کرده باشد که تفصیل آن در مسأله (۱۷۵۹) گذشت.

مسأله ۱۷۶۴ – قضاء اعتکاف واجب، واجب فوری نیست ولی نباید قضاء آن را به حدّی تأخیر اندازد که سهل‌انگاری در اداء واجب حساب شود و احتیاط مستحب است که فوراً قضاء کند.

مسأله ۱۷۶۵ – اگر در اثناء اعتکافی که به سبب نذر یا قسم یا عهد یا سپری شدن دو روز اوّل اعتکاف، واجب شده است، معتکف بمیرد بر ولیّ او (پسر بزرگ‌تر) قضاء اعتکاف، واجب نیست هرچند احتیاط مستحب آن است که اعتکاف متوفّی را قضاء کند. البتّه چنانچه معتکف در این مورد وصیّت نموده است که از ثلث مالش فردی را اجیر کنند تا برای او اعتکاف انجام دهد، باید مطابق با وصیّت عمل شود.

مسأله ۱۷۶۶ – اگر معتکف اعتکاف واجب را با جماع و آمیزش عمداً باطل کند، چه در روز باشد یا شب، کفّاره واجب می‌شود و در سایر محرّمات، کفّاره ندارد هرچند احتیاط مستحب است که کفّاره بدهد.
و کفّاره بطلان اعتکاف، همانند کفّاره ماه مبارک رمضان است که فرد مخیر است شصت روز را روزه بگیرد یا شصت فقیر را طعام بدهد، هرچند احتیاط استحبابی مراعات کفّاره مرتّبه است یعنی شصت روز روزه بگیرد و اگر نتوانست شصت فقیر را طعام دهد.

مسأله ۱۷۶۷ – عدول از اعتکاف به اعتکاف دیگر جایز نیست، چه هر دو واجب باشند مثل آنکه یکی را به نذر و دیگری را به قسم بر خود واجب کرده باشد، یا هر دو مستحب باشند، یا یکی واجب و دیگری مستحب باشد، یا یکی برای خود و دیگری به نیابت یا اجاره برای غیر باشد، یا هر دو به نیابت از غیر باشد.

اعتکاف ، نشریه اعتکاف ، نشریه