پوستر : علامه شیخ محمد تقی شوشتری

4/5 - (1 امتیاز)

محمدتقی شیخ شوشتری، فرزند شیخ محمدکاظم، که نتیجه ی شیخ جعفر شوشتری است، در سال ۱۳۲۰ ه‍. ق(۱۲۸۱ ه‍. ش) در نجف تولد یافت. پدرش اهل شوشتر و مادرش اهل کرمان بود. از خاندانی فرهیخته، دانشمند و اهل علم و فضل است، و پدران او سابقه مبارزاتی بر حاکمان را داشته‌اند، تا حدی که پدر او و نیز پدربزرگ او (فرزند شیخ جعفر شوشتری) به خاطر مخالفت و سخنرانی علیه رضاشاه تبعید شده بودند.

وی در مکتب، قرآن و خواندن و نوشتن و خط ترسل را فرا گرفت، و در هفت سالگی به شوشتر بازگشت، و چیزی نگذشت که مادرش دار فانی را وداع گفت. بعد از فوت مادر، مقدمات و سطح را نزد سید حسین نوری، سید محمد علی امام و سید علی‌اصغر حکیم -که اغلب از شاگردان پدرش بودند- گذراند، و پس از آن نیز با آموزش‌های استادانی نظیر محمدتقی شیخ‌الاسلام و سید مهدی آل طیب و پدر خود، در سن شانزده یا هفده سالگی به درجه اجتهاد نایل شد. وی با توجه به نبوغ و ذکاوت فراوانی که داشت، بسیاری از کتاب‌هایش را بدون استاد مطالعه می‌نمود: یعنی ابتدای هر کتابی را از استادان فرا می‌گرفت، و بقیه اش را خود مطالعه می‌کرد، و به خوبی آن را فرا می‌گرفت.

بعد از سال ۱۳۵۴ ه‍. ق(۱۳۱۴ ه‍. ش) به دلیل قانون کشف حجاب به همراه سید باقر حکیم از شوشتر به عتبات هجرت کرد، و در حوزه‌های علمیه کربلا و سپس نجف به کسب علوم و معارف اسلامی ادامه داد، و در همان‌جا بود که به حلقه درس شیخ آقا بزرگ تهرانی پیوست و از وی اجازه روایت دریافت کرد. او در آنجا اقدام به تألیف کتاب ارزشمند قاموس الرجال نمود و موفق به کسب اجازه از شیخ آقا بزرگ تهرانی گردید. او به سال ۱۳۶۰ ه‍‍. ق. (۱۳۲۰ ه‍. ش) پس از سپری شدن دوران رضاشاه به شوشتر مراجعت کرد و ضمن تدریس علوم اسلامی، به تحقیقات خود نیز ادامه داد، و سرانجام در بیست و نهم اردیبهشت ۱۳۷۴ (۱۹ ذی الحجه ۱۴۱۵) در ۹۶ سالگی در شوشتر دار فانی را وداع گفت. شهرت وی به حدی بود که استادش شیخ آقا بزرگ تهرانی در دو جلد از کتاب الذریعه نام او را آورده، و دوازده عنوان از آثارش را یاد نموده‌است. اکنون منزل شخصی‌اش، وقف کتابخانه آستان قدس رضوی است.

تالیفات :

• قاموس الرجال (۱۴ جلد): نانم کامل آن قاموس الرجال فی تحقیق رواه الشیعه و محدثیهم، که ابتدا تنقیح المقال نام داشت؛ پرآوازه‌ترین و پربارترین کتاب شیخ شوشتری است، در علم رجال.
• النجعه فی شرح لمعه (۱۱ جلد)
• قضاء أمیرالمؤمنین علی بن أبیطالب علیه السلام (داوری‌های امیر مؤمنان): پرانتشارترین اثر شیخ شوشتری که به زبان فارسی ده‌ها بار به چاپ و به زبان انگلیسی هم نشر یافته‌است. این کتاب نخستین اثر چاپی ایشان هم است.
• بهج الصباغه فی شرح نهج‌البلاغه (۱۴ جلد): تفسیری موضوعی و انتقادی از نهج البلاغه، که دومین مهمترین اثر ایشان است.
• الاخبار الدخیله (۴ جلد): دربارهٔ انواع تحریف و جعل روایات
• الأوائل (این کتاب با ترجمه و تحقیق محمدرضا مروارید، و با نام «نخستین‌ها» به فارسی برگردانده شده و از سوی انتشارات نور معرفت در مشهد انتشار یافته‌است)
• الأربعون حدیثاً(چهل حدیث در فضائل ائمه معصومین ع و مسائل فقهی)
• البدائع (کشکول)
• آیات بینات فی حقیه بعض المنامات (نشانه‌های روشن در حق بودن برخی خواب‌ها)
• رساله‌ای در محاکمه بین شیخ صدوق و شیخ مفید در یک مسئله کلامی (با عنوان رساله فی سهو النبی (صلی الله علیه و آله در انتهای قاموس افست شده است)
• الرساله البصره فی أحوال البصیریه
• رساله فی تواریخ النبی و الآل (تاریخ چهارده معصوم)
• شرح وجیزه شیخ بهایی (نخستین نوشته ایشان)
• حواشی و استدراکات بر کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال
• یادداشت‌های تفسیری قرآن (۲ جلد) توسط آقای بهراد تصحیح و منتشر شده‌است.
• پاسخ به سؤالات کنگرهٔ هزارهٔ شیخ طوسی
• مقدمه توحید مفضل (به زبان فارسی)
• نوادر الأخبار و جواهر الآثار (به زبان فارسی)
• پاسخ به اشکال به دعای ندبه، مطرح‌شده توسط دکتر شریعتی
• و چندین کتاب خطی منتشر نشده

لازم است ذکر شود که مصحح و محقق بسیاری از آثار علامه شوشتری، استاد علی اکبر غفاری بوده‌است.